"Het kan verkeren". Dit was de lijfspreuk van dichter Bredero, rond 1600. Zaken in het leven kunnen maar zo omslaan. Het leven is onvoorspelbaar. Als je in december 2019 zou hebben gezegd dat we nu met mondkapjes lopen zou je voor gek zijn verklaard. Als je zou hebben gezegd dat de meeste Nederlanders in de zomervakantie in Nederland op vakantie (of helemaal niet) zouden gaan zou je met je wijsvinger naar je voorhoofd zijn gegaan. Het kan maar zo verkeren.
Iedere maatschappij is opgebouwd vanuit waarden en normen. Als in Kampen gewapende milities ’s avonds over straat gaan om de winkeliers in de Oudestraat in Kampen te beschermen dan zouden we dat nog raar vinden. In Zuid-Afrika is dit normaal gedurende een aantal decennia. In de VS is het blijkbaar ook nodig omdat er anarchie heerst. Het kan verkeren, ook in Nederland.
Ik zie steeds meer scheuren in onze beschaving. Ik geef twee concrete voorbeelden, van situaties die mij bezig houden. Privacybeleid en Terassenbeleid. Het zijn directe gevolgen van overheidsmaatregelen. Die maatregelen houden uiteraard verband met de maatschappelijke wens om de uitbreiding van het aantal coronaslachtoffers in te dammen.
Als eerste de privacy. Artikel 10 van de Grondwet bepaalt: ieder heeft, behoudens bij of krachtens de wet te stellen beperkingen, recht op eerbiediging van zijn persoonlijke levenssfeer. Dit is een norm die geadresseerd is tot de overheid. De regering moet het bevorderen en zelf het goede voorbeeld geven. In Nederland hechten we heel sterk aan onze privacy. De buurman en al helemaal de overheid hoeft niet alles van ons te weten. Als een noodzaak bestaat dat de overheid dingen van ons weet dan moet dat heel duidelijk in een wettelijk kader zijn gegoten. Als de Rijksoverheid nu publiekelijk suggereert dat een corona-app misschien weleens verplicht zou kunnen worden is dat wat mij betreft een brevet van onvermogen en gevaarlijk. Natuurlijk kan zo’n corona-app in onze maatschappij nooit verplicht worden gesteld.
Mensen vergelijken het wel met apps (applicaties) op de telefoon waarbij we zelf onze privacy op straat gooien. Mensen vergeten dat het in casu gaat om de overheid, die macht over je heeft. Als Facebook te eng wordt, verwijder je de app. Dat gaat niet met de corona- app als die immers (semi-) verplicht is. De overheid kan je volgen, tot in de slaapkamer.
De overheid bevordert/ eist dat de horeca bijhoudt wie in de zaak of op het terras een biertje heeft gedronken. Het is wachten op meer incidenten: ik zag op tv een jonge dame haar beklag doen over het feit dat zij na haar bezoek een persoonlijk appje kreeg van de barman die een afspraakje wilde omdat ze er leuk uitzag. Ze had zich verplicht gevoeld haar 06 te noteren op de lijst van gasten en vervolgens misbruikt de barman die lijst voor zijn eigen gerief. Ik zou zeggen: hard aanpakken deze flagrante overtreding van de plicht de privacy te beschermen.
Natuurlijk zal het wel goed bedoeld zijn allemaal: door maar hard te schreeuwen dat het zo moet, krijg je in eerste instantie wel 80% van de Nederlanders mee, maar de geloofwaardigheid van de overheid is in het geding, en zeker ook de betrouwbaarheid. Natuurlijk, in een crisissituatie kan er even een noodverordening nodig zijn, maar, kom op: vanaf maart tot september zit de overheid al te soebatten. Ik ervaar weinig regeren, ik ervaar willekeur en ondoordachte stappen.
Het tweede voorbeeld. Heel lokaal in Kampen. Decennia lang heeft de gemeente Kampen horeca ontmoedigd. Het is pas sinds een jaar of tien-twaalf dat serieuze terrassen in Kampen bestaan, met name op de Plantage. Daar zitten verschillende horecaondernemers. Heel veel mocht niet. Zo heeft de gemeente de ondernemers altijd zeer streng toegesproken dat toch tenminste vier meter vrije ruimte beschikbaar moet blijven voor de hulpdiensten, die van de stadsbrug snel naar de Hofstraat moeten kunnen komen, voorbij de bioscoop dus. De vierkante meters op de Plantage zijn beperkt. Horecaondernemers proberen natuurlijk allemaal voor zichzelf een zo groot mogelijk terras te hebben. De gemeente heeft jaren geleden daarom in nauw overleg met de horecaondernemers een uitgekiend terrassenplan bedacht. Alle ondernemers waren bij de totstandkoming daarvan betrokken en waren content (‘geven en nemen’) . Het terrassenplan is gesynchroniseerd met andere belangen zoals die van de marktkooplui. Het is natuurlijk altijd passen en meten, maar al polderend was er toch een goed totaalplan in werking, waarbij ook zaken als de veiligheid werd geborgd.
Wat gebeurt er vervolgens in coronatijd? Zonder enige verantwoording af te leggen en van de weersomstuit besluit het College van B&W om alle horeca in Kampen zeer ruim extra terrassen toe te staan, tot en met de Chinees in de Oudestraat aan toe. De vergroting van het terras is niet genoeg: we gaan gewoon aan de IJssel- kant van de Oudestraat verder (bij de geldautomaat). Hoezo vier meter voor de hulpdiensten? Hoezo in overleg eerlijk de meters verdelen?
Ook hiervoor geldt: de ambtenaren zullen het ongetwijfeld met de beste bedoelingen hebben gedaan, maar geven mijns inziens geen rekenschap van de andere belangen die spelen. De veiligheid van de binnenstad is kennelijk opeens totaal onbelangrijk geworden voor B&W. De marktkooplui worden niet eens in de plannen betrokken en zijn terecht ontstemd. De ene terrassenondernemer krijgt extreem veel meer ruimte en de ander moet dat maar accepteren want, er moet toch een beetje loopruimte overblijven. Ondernemers die nooit een terras hebben aangevraagd krijgen het nu zomaar gratis en voor niets in de schoot, terwijl de ondernemers die al jaren fors betalen voor een terras moeten grotendeels wel blijven betalen.
Kortom, willekeur, geen dienend leiderschap maar zomaar wat doen. Niet het algemeen belang dienen, maar individuele belangen. Dat is gevaarlijk. Als er nu brand uitbreekt ergens rond de Plantage, of daar krijgt iemand een hartstilstand: ik heb gewaarschuwd; hulpdiensten zijn kansloos ter plaatse.
Zo zie ik in coronatijd meer zorgvuldig tot stand gekomen processen in één keer vervagen. Het is het kleine laagje vernis dat beschaving heet.
Ben ik dan helemaal negatief? Nee dat ook weer niet, want uiteindelijk zal het via rechtsbescherming kunnen worden opgelost, maar ik vind het treurig niet meer betrouwbare leiding te ervaren, zo nodig juist in deze onzekere tijd.
Hans Both
voorzitter Industriële Club Kampen
Bert | zaterdag 12 september 2020 16:15