(door Nick de Vries)
KAMPEN - Alhoewel het café al ruim een eeuw De Unie heet, kent iedere Kampenaar het café aan de IJssel toch vooral als De Schele. Vernoemd naar de opa van de huidige eigenares Yvonne Van der Wal - Diender, die samen met haar man Rein van der Wal de laatste 28 jaar het familiebedrijf voortzette. Na 84 jaar in de familie, wordt De Schele verkocht. “Onze zonen hebben andere interesses, de mogelijkheid deed zich voor en wij willen ook wel een keertje in het weekend samen weg of op de bank zitten, of met ons gezin iets doen.”
Een onfortuinlijk afgeschoten katapult kost de opa van Yvonne als kind een oog. Het levert hem een glazen oog en de bijnaam de Schele op. Zelf droeg hij de handicap met gevoel voor humor. “Tijdens het kaarten legde hij z’n oog soms naast z’n tegenspelers, zodat hij de kaarten kon zien”, lacht Yvonne. Het versterkte z’n bijnaam die in de volksmond versmelt met die van het café.
De Unie is de naam op de gevel en de naam die de talloze toeristen gebruiken, als zij de Brug overkomen en even een drankje drinken op het terras. De Schele is de naam voor intimi, de naam die de Kampenaren al sinds jaar en dag gebruiken. En een naam waar Yvonne en Rein trots op zijn. Zo’n bijnaam heeft iets eigens, het geeft aan dat je vervlochten bent met de historie van de stad.
Eeuwwisseling
De geschiedenis van het pand gaat ver terug. Tot nog voor de vorige eeuwwisseling. “Echt veel informatie uit die begintijd hebben we niet”, vertelt Rein, terwijl hij voor een wand met historische foto’s staat en een foto van omstreeks 1900 aanwijst. “Maar we weten wel dat het café rond die tijd gerund werd door Engelsen. Toen was het al een café of een koffiehuis. Jaren geleden werden wij bezocht door een oude Engelse vrouw die een bakje koffie nam. Ze vertelde dat zij hier geboren was. Ze was de dochter van een van de vorige eigenaren. Die geschiedenis geeft dit pand zeker wat extra’s.”
Kadewerkers
Yvonne’s opa en oma namen De Unie over rond 1935. Een periode waarin het café volgens Yvonne een centrale rol speelde in het dagelijks leven van de Kampenaren. “Er was toen veel bedrijvigheid op de kade. Als de kadewerkers moesten wachten op de schepen, dan dronken ze koffie in De Schele. Daar kregen ze dan een telefoontje als er een nieuw schip binnengehaald moest worden. Een groot voordeel voor m’n grootouders was dat ze op vrijdag ook vanuit de Schele hun loon uitbetaald kregen. Je kunt je wel voorstellen dat na een drukke werkweek daarna ook het een en ander versnaperd werd.”
Die centrale rol behield het café in de jaren vijftig en zestig.
Bierhuus
Mijn ouders hebben het cafe overgenomen in 1962, zij hadden alleen een vergunning voor het verstrekken van zwak alcoholische dranken. Het cafe kreeg zijn 2de bijnaam: “het bierhuus”. Mijn ouders startten met een verbouwing omdat de heren en dames wc apart moest. “In de weekenden begon het caféleven al rond een uurtje of zes in de ochtend. Mijn moeder stond na deze verbouwing nog ’n oma stond nog te dweilen, maar de mis was voorbij en er vormde zich al een rij klanten voor de deur. De mensen wilden naar binnen voor een bakje koffie en en een biertje om gezellig bij te praten. Die bleven zo de hele middag hangen. Je had in die tijd niet veel anders. Op die manier brachten mensen hun dagen door.”
Rein vult aan. “Er waren amper televisies. Vertier was beperkt, geen kantines, bejaardensoosen en dergelijke. Wilde je iemand ontmoeten, dan ging je naar het café dat een centrale rol innam in het leven van de Kampenaren. Het waren gouden tijden.”
Rookbeleid
Yvonne en Rein namen De Schele over in 1991 en alhoewel zij het altijd goed gehad hebben, hebben zij de laatste jaren het caféleven wel aanzienlijk zien veranderen. Zo heeft het rookbeleid in hun ogen veel gevolgen gehad voor de vaste klantenkring. Rein: “Het is minder gezellig geworden. Als de helft van de vriendengroep iedere keer naar buiten moet om te roken, doet dat iets met de sfeer. Daarnaast is er veel concurrentie gekomen voor café’s in de vorm van keten, en kantines en verenigingen. Zij hoeven zich aan minder regels te houden en kunnen gebruik maken van vrijwilligers waardoor ze tegen een veel lagere prijs een biertje kunnen aanbieden. Bovendien is in 2014 de leeftijd om alcohol te drinken van 16 naar 18 gegaan”.
Veel horeca-uitspanningen hebben het hierdoor tegenwoordig zwaarder. Dat was zeker zo tijdens de crisisjaren. “Wij zijn de tijd gelukkig altijd goed doorgekomen De Schele heeft een belangrijk selling point en dat is een terras op een prachtige ligging. Zeker in de zomer zit hier altijd volk. Veel toeristen. Dat is voor ons altijd een goede inkomstenbron geweest.”
Carnaval
Daar buitenom hebben Rein en Yvonne altijd goed hun best gedaan om activiteiten aan te trekken. Van koekjesclubs, tot dartteams, tot kaartclubs, eetclubs en meer. Het hoogtepunt was voor Yvonne altijd de bijeenkomsten van de plaatselijke carnavalsvierders. “Dan realiseer je je hoe prachtig je werk is. Je viert carnaval, terwijl je aan het werk bent. Wat wil je nog meer?” Dat ze niet mee kon doen aan een ander belangrijk onderdeel van het Carnaval, de versnaperingen, deert haar niet. “Het gaat mij puur om de gezelligheid en het bezorgen van een gezellige avond aan m’n gasten. Daar haal ik m’n voldoening uit.”
Mensen
Sowieso is de omgang met mensen altijd de motivator geweest voor Yvonne en Rein. Dat zorgde ervoor dat zij het avond na avond volhielden om te blijven zitten tot de laatste gast vertrokken was. Het was het meer dan waard. “Als je niet van mensen houdt, moet je dit werk niet doen. Als café-eigenaar ben je eigenlijk een beetje een klankbord voor je klanten”, vertelt Yvonne. “Dat gaat me nooit vervelen. Je bent er voor je klanten. Ze kunnen met hun problemen bij je terecht.”
Rein vult haar lachend aan: “Soms vertellen ze je wel iets teveel. Dan denk ik: dat wil ik eigenlijk helemaal niet weten. Ik weet soms meer van m’n klanten dan hun eigen familie. Maar ze weten dat geheimen bij ons veilig zijn. Dat is heel belangrijk.” De warme relatie die het tweetal heeft met hun klanten zal ze altijd bijblijven. “Je ziet mensen opgroeien. Bij sommige jongeren die nu een biertje komen drinken, zijn we nog bij de geboorte op kraamvisite geweest. Dat is prachtig. Wij worden ouder en er verandert veel. Vroeger waren we geregeld aanwezig bij bruiloften van stamgasten. Nu worden het steeds meer begrafenissen.”
Gouden Kans
Rein en Yvonne waren nog niet van plan afscheid te nemen, maar er deed zich een gouden kans voor. Het pand achter De Schele hadden zij net verkocht en toen bleek er ook iemand geïnteresseerd in het café zelf. Rein: “We wilden eigenlijk nog niet stoppen maar we dachten: waarom ook niet? Het ging allemaal snel. Een maandje geleden besloten en over een maand is alles anders.”
Café de Schele wordt op 1 november 2019 overgenomen door de familie Kranenburg. “Het is wel goed dat er wat vernieuwing is”, vertelt Rein. “Weer eens wat anders. Nostalgische gevoelens hebben we een beetje. Het blijft een bruin café, hebben ze gezegd. En de in Kampen wereldberoemde bal gehakt die de familie van Yvonne al jaren maakte, blijft!. Althans ze hebben ons om het recept gevraagd, haha. Dat is leuk, maar verder moeten ze het op hun eigen manier doen.”
En wat gaan Rein en Yvonne na al die jaren achter de bar doen met de vrije tijd die ze ineens krijgen? Rein: “We kijken er met plezier naar uit. Als café-eigenaar kun je niet makkelijk zo ineens een weekendje naar Parijs. Nu kan dat wel, we houden enorm van reizen en hebben voor De Schele grote wereldreizen gemaakt. Dat kunnen we weer gaan doen. Of dingen die voor Kampenaren heel normaal zijn: eens een keer Kerst in Oud Kampen bezoeken, dat heb ik nog nooit gedaan. Of gewoon iets heel simpels. Lekker met z’n tweetjes op zaterdagavond op de bank. We hoeven niets, we mogen alles.”
Op zondag 27 oktober van 16.00 tot 20.00 uur geven Rein en Yvonne een afscheidsfeestje voor hun klanten en iedereen die het echtpaar een warm hart toedraagt. Er worden geen uitnodigingen verstuurd. Iedereen die zich welkom voelt en afscheid wil nemen is van harte uitgenodigd.
