Recensie: 'Integere en indrukwekkende Mattheus door Arise'

Door Erik de Leeuw (cantor van de Gereformeerde Kerk IJsselmuiden)Nergens in de wereld is de Mattheuspassion van Bach zo prominent aanwezig op de programma's van de vele solisten, koren en orkesten als in Nederland. Een rijke lijdenstijd-traditie rond een van de levenswerken van J.S. Bach (1685-1750), die met zijn Mattheus Passie de kerkdiensten in Leipzig, waar hij Cantor was, muzikaal omkleedde. Enkele jaren daarvoor had Bach dit al gedaan met passiemuziek op basis van de teksten uit het evangelie van Johannes. De Mattheus Passie is in vergelijking met de Johannes Passie uitgebreider, langer en ingetogener.Met een, voor die tijd meer in wereldlijke opera's gebruikte uitvoering in dubbelkorige zetting, waarbij de koren 1 en 2 elkaar aanvullen, elkaar aanroepen en met elkaar in dialoog zijn, tartte Bach wellicht zijn opdrachtgevers. Niet voor niets had hij bij zijn aanstelling te horen gekregen dat hij zich bij de productie van zijn kerkelijke muziek verre diende te houden van deze wereldlijke werkwijze .In Zwolle werd op vrijdag 11 april in de Grote Kerk in Zwolle een uitvoering van de Mattheus verzorg door Arise uit de naburige stad Kampen. Dit koor voerde in haar inmiddels 40 jarig bestaan voor de 10de keer de Mattheus Passion uit. Onder leiding van Wolfried Kaper zette Arise een kwalitatief hoogstaande Mattheus neer. Het koor blonk uit in de homogene klank, met een voortreffelijke balans tussen de diverse stemmen.De samensmelting van stemming zou nog iets sterker worden als ook op gelijkheid van medeklinkers wordt gelet, die immers door hun scherpe definieerbaarheid heldere graadmeters van gelijktijdigheid zijn. Kaper liet met zijn interpretatie van tempi en volumina zien zeer dicht bij de tekst te opereren. Waar koralen voor koren en orkesten in de regel relatieve rustmomenten zijn, vroeg Kaper ook in de koralen opperste aandacht voor dynamiek en expressie. Het gevolg daarvan is dat koralen opnieuw gaan leven en een diepgang krijgen waar menig professioneel koor jaloers op kan zijn.Bij de solisten viel evangelist Marten Smeding op. Deze tenor is op latere leeftijd professioneel zanger geworden en voelt zich in zowel de kerkelijke als in de seculiere klassieke muziek thuis. De wijze waarop hij, vertellend, de kijkers en luisteraars meenam van aria's naar koordelen, maakte indruk. Zijn expressie, uitstraling en gezichtsuitdrukking voegde een zeer passende dimensie aan de teksten toe. Zijn opera-achtergrond was hier duidelijk debet aan. De tenoraria's werden gezongen door Aart Mateboer, helder en fris gezongen, goed verstaanbaar door een mooie uitspraak. Bas Ira Spaulding, voor enkele concerten uit New York overgekomen, maakte indruk met zijn stem en dynamiek. Ook in de aria's werd door hem een verhaal verteld, een benadering die past bij de gedachte van de passie. Opvallend was de wijze waarop Spaulding in de delen waar hij reageert op een vraag van een andere zanger ook werkelijk de dialoog zocht door niet het publiek, maar de vraagsteller aan te kijken. Toch een voorzichtige introductie van enscenering die het verhaal kracht bijzet? Zijn aria: ‘Gerne will ich mich bequemen' was een parel. Frans Kokkelmans zong de Christuspartij. Hij had even tijd nodig om zijn stem goed te laten klinken maar kwam na verloop van enige tijd toch goed uit de verf. Brigitte van Hagen was als sopraan goed gecast. Haar heldere stem, duidelijke articulatie en dictie waren een plezier om naar te luisteren. Mezzosopraan Petra Stoute, die de altsoli voor haar rekening nam, viel op door haar warme en zachte stemgeluid. Haar stem heeft een prachtige klankkleur. En dat ze een kleine inzet als ‘Falsche Zeuge' miste werd ruimschoots goedgemaakt door een prachtige bijdrage in de aria: Erbarme Dich. Ook de aria ‘Bu? und Reu' werd voortreffelijk gezongen. Onder de bezielende leiding van Wolfried Kaper kreeg het publiek een Mattheus aangeboden die als integer en warm te karakteriseren valt. Samen met het Ensemble Conservatoire bracht Arise een uitvoering ten gehore waarmee grote indruk werd gemaakt. Het is te hopen dat dit koor op deze wijze nog jarenlang bijdragen blijft leveren. Naast een felicitatie aan dit koor met hun 40-jarig jubileum, is een felicitatie voor de stad Kampen op zijn plaats, want met een koor als Arise heeft de stad Kampen iets in huis om trots op te zijn.Erik de LeeuwGezien: 11 april 2014, Zwolle, Grote of St. Michaëlskerk, Mattheus Passion door Arise, olv Wolfried Kaper.